Verdriet - een ervaring van verlies
Als levensloopbaanbegeleider tref ik vaak mensen die te maken hebben met verlies. Verlies van een baan, verlies van gezondheid, verlies van hoop, verlies van stabiliteit en inkomen, verlies van geliefden, verlies van een positief zelfbeeld. Afgelopen week heb ik zelf weer mogen ervaren hoe ontwrichtend een verlieservaring kan voelen. Ik moest afscheid nemen van mijn lieve trouwe gekke Luna. Mijn kameraadje van de afgelopen 10 jaar, dat altijd, zonder vragen te stellen, zich naar mij voegde, en met een onvoorwaardelijkheid liefhad die ik nog nooit elders heb ervaren. Mijn lieve onvervangbare Luna. Wellicht zullen er nieuwe hondjes in mijn leven komen, wellicht ongecompliceerdere hondjes, met minder belaste genen en een minder belaste levensgeschiedenis. Maar geen hondje zal zijn als Luna.
Haar afwezigheid, haar niet-zijn doet zich vooral aan mij voor als oorverdovende stilte. Geen amechtig gehijg, geen gesnork, geen diepe zucht van gelatenheid, geen geblaf en tja, hoe zal ik het noemen, een soort hondse vorm van keelschrapen, als om te zeggen, ‘Ahum, ik ben er ook nog!’Haar niet-zijn doet zich ook aan mij voor als een vorm van nostalgie, als het afsluiten van een periode. Toen we haar kregen, was mijn gezin nog zo veel jonger en levendiger, leek er nog zo veel te ontvouwen.
Haar niet-zijn doet zich aan mij voor als een gevoel van terneergeslagenheid, ik voel me letterlijk wat ineenkrimpen en er ligt iets zwaars op mijn maag zonder dat ik iets zwaars heb gegeten. Mijn ademhaling is oppervlakkig en langzaam, in een wat onrustige cadans.
Haar niet-zijn doet zich aan mij voor als een ontregeling van mijn dagritme. Geen wandelingetjes meer. Vooral dat wandelingetje voor het slapen gaan mis ik erg. De slaap komt later en lastiger en is onrustiger.
Haar niet-zijn doet zich aan mij voor als een terugkerende gedachte: ‘Ze is er niet’. Niet dáár, liggend in het zonnetje, niet dáár op haar kussen, niet dáár bij de deur als ik thuiskom.
En ach, ik ken De Verliescurve van Kübler-Ross, ik ken De Transitiecirkel bij verlies van Van Wielink, ik ken Het land van rouw van Fiddelaers-Jaspers, ik ken Troost en Afscheid nemen van Boswijk-Hummel. Ik ben bekend met de beoefening van mindfulness en compassie en ik sta het verdriet toe, als het komt, wanneer het kan – zoals nu.
Wat mij verwondert is de impact van het verlies van een hondje, het doet mij opnieuw beseffen hoe indringend het verlies van een baan, gezondheid, een geliefde, hoop, een positief zelfbeeld kan zijn, hoe veelomvattend.
En wat mij raakt is de impact van de lieve troostende woorden van en gebaren van familie, vrienden en collega’s en sommige cliënten die op de hoogte waren. Dat doet meer goed dan ik, nou ja, het nuchtere deel van mijn ik dan, gedacht had.
Het is zoals men zegt: In verdriet zijn wij allen één. Iedereen die verlies heeft meegemaakt, weet hoe het voelt en wat het met je doet.
Al voel ik me door mijn verlies alleen, ik ben niet alleen. In mijn verdriet ben ik samen. Met jou?